5 november: Hoe leer je wat je wilt? Over onderwijs en wilsvorming

Ik heb in Nijmegen twee buiten-institutionele liefdes: het Filosofisch Café Nijmegen en Bildung Nijmegen. Van de redactie van de eerste was ik jaren lid; voor de tweede – die ik heb helpen oprichten – verricht ik nu allerlei vrijwilligerswerk. Beide clubs werken op 5 november samen in een café over de ontwikkeling van de wil.

In het onderwijs wordt er soms zorgwekkend geconstateerd dat jongeren helemaal niet willen leren. Hun motivatie is buitengewoon beroerd. Als het echt moet willen ze nog wel eens een opdracht doen, maar uit zichzelf gaan leren..? No way. Hoe komt dat?

Daar heb ik zo mijn ideeën over en natuurlijk gaan die voor een groot deel over het feit dat het onderwijs helemaal niet uitnodigend is. Leren is zo verschrikkelijk saai; natuurlijk wil je dat niet. Maar het zou ook kunnen, zo betoog ik, dat jongeren nooit hebben leren willen, dat hun wil een aan zijn lot overgelaten infantiel vermogen is. Maar wat betekent dat? Gaat het onderwijs zich dan met de vorming en de ontwikkeling van het wilsvermogen van jongeren bezighouden? Is dat niet de ergste vorm van indoctrinatie? Of is het inderdaad, zoals ik denk, de mooiste vorm van emancipatie?