2 februari: Je eigen leven: kiezen of toeëigenen?

Het filosofisch café in Groningen, Philos, heeft mij uitgenodigd om te komen praten over mijn nieuwste boekje, Wie ben ik dan? Ik ga het hebben over hoe je jezelf kunt zijn en tegelijkertijd kunt toegeven dat je een toevallig kind van je eigen tijd bent.

Iedereen kent wel van die momenten waarop je een moeilijke keuze moet maken. Soms gaat het om grote beslissingen in je leven: wel of niet doorstuderen, wel of niet verhuizen, wel of niet een kind, wel of niet van baan veranderen, wel of niet uit elkaar. Maar vaak gaat het ook over kleinere, moeilijke momenten: die oude tante eindelijk weer eens bezoeken, of de schuur nu eindelijk eens opruimen, of lekker een dagje fietsen (of winkelen).

Ik ga proberen te laten zien dat we de neiging hebben dat soort momenten helemaal verkeerd op te vatten, alsof ze lijken op het kiezen van een gerecht uit de menukaart van een restaurant. Daarbij worden we aangemoedigd te verlangen naar een strategisch toekomstscenario, een stappenplan dat ons kan helpen daar te komen waar we denken dat het leven goed is. In plaats van zo’n strategische aanpak beweer ik dat we meer hebben aan een filosofisch draaiboek. Zo’n draaiboek gaat je niet helpen bij het maken van je keuzes, maar het gaat je helpen in te zien dat het idee van kiezen, en de behoefte aan keuzevrijheid, misleidend is. Je hoeft helemaal niet te kiezen zodra je gaat begrijpen dat je in dit soort lastige problemen in feite de onbepaaldheid van je eigen identiteit tegenkomt. Een filosofisch draaiboek kan je helpen met die onbepaaldheid om te gaan.