4 november: Vertrouwen zonder betrouwbaarheid

De Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP – inderdaad met ouderwetse Ph) heeft mij uitgenodigd om op een besloten verenigingsbijeenkomst 100 apothekers aan het denken te zetten over de rol van vertrouwen in hun professie. Ik beloof een prikkelend en confronterend verhaal. Apothekers voelen zich senang, denk ik, op het sub-persoonlijke niveau van chemische oorzaak-gevolg relaties. Ze kunnen zich op dat sub-persoonlijke niveau (in de kelder van de farmaceutische patiëntenzorg) beperken tot de deskundige omgang met twee onpersoonlijke “interfaces”: recepten die ze van artsen krijgen en pillen die ze aan patiënten geven. Ik zal vervolgens betogen dat er achter die interfaces sprake is van allerdaagse intermenselijke omgang. Die omgang speelt zich af in een hele fundamentele ‘interface’ die vaak over het hoofd gezien wordt: onze alledaagse taal. Om goed met die interface om te gaan (en daarmee dus goed om te kunnen gaan met patiënten en artsen) is er een vermogen nodig dat geen kwestie is van wetenschappelijke deskundigheid: gezond verstand. Vervolgens zal ik ze iets vertellen over het vierde hoofdstuk van mijn boek Laat je niets wijsmakenIn dat hoofdstuk heb ik het over de gastvrijheid en het vertrouwen dat we nodig hebben om zicht te krijgen op de betekenissen die zich tonen in onze primaire emotionele reacties. Daar hoort ook een verhaal bij over het klassieke probleem van Juvenalis: wie bewaakt de bewakers? Een belangrijke taak voor apothekers lijkt immers het controleren te zijn van de recepten die artsen voorschrijven en van de pillen die patiënten slikken. Zo’n controlerende taak stimuleert een basishouding van wantrouwen. Ik zal laten zien dat die basishouding niet deugt. Bewakers kun je niet bewaken! Dat zou onmiddellijk tot een reductio ad absurdum leiden. Bewakers moet je vertrouwen. Maar dat betekent, zo betoog ik in mijn boek en zal ik betogen in mijn voordracht, dat het altijd met vertrouwen begint. En als het met vertrouwen begint, waarom dan beginnen met het vertrouwen van de bewakers? Waarom dan niet gewoon beginnen met het vertrouwen van al je interactiepartners?