Leiding geven aan je ademhaling?

Leren is net zo alledaags en vanzelfsprekend als ademhalen. Daarom is het ook zo moeilijk om er leiding aan te geven. En ook zo overbodig. Tot het mis gaat. Dan ben je de pineut, want had jij niet de verantwoordelijkheid? Had jij dat niet moeten voorkomen? Heb je zitten slapen? Het is de standaardreactie in deze doorgeprofessionaliseerde prestatiemaatschappij waarin voor tragedies geen plaats meer is. Hoe tragisch is dat?
Dan kun je in de kramp schieten en overal bovenop zitten tot je in ademnood ontdekt dat je zit te hyperventileren. Maar hoe geef je dan wel leiding aan leren?

De VO-raad nodigde mij uit om de keynote te verzorgen op hun Schoolleidersconferentie. Die conferentie ging over leiding geven aan leren. Vanwege de coronamaatregelen vond deze conferentie online plaats. Wel in ‘t Spant te Bussum, maar voor een camera in een lege zaal. Het voordeel daarvan is dat de hele keynote opgenomen is en nu achteraf dus nog rustig te bekijken is. Wel zo prettig, want nu hoef ik mijn verhaal niet op te schrijven om het toch verder te verspreiden dan alleen maar die ene keer in die ene zaal.

Mijn keynote bestaat uit drie stukken. Ik bespreek het begrip “leiding” (waarbij ik het heb over het verschil tussen het berijden van een olifant, het besturen van een cabriolet, het hoeden van een schaapskudde en het samen oplopen met collega’s), het begrip “geven” (waarbij ik het heb over het verschil tussen het geven van een hand, een cadeau, een lezing en een mogelijkheid) en het begrip “leren” (waarbij ik het heb over het verschil tussen onthouden, voorbereiden, ontwikkelen en leven). Na die drie filosofische verkenningen kom ik tot de conclusie dat leiding geven aan leren vooral een kwestie is van het inrichten van een ‘educatief landschap’ waarin iedereen voldoende ademruimte heeft om al lerend te leven.